De afwezigheid van Albert Heijn en V&D brengt de mens een stuk dichter bij de bron van alle dingen. Je ziet weer eens dat melk niet in pakken groeit en dat de handvervaardigde kussens voor op je bank ooit echt ergens, waarschijnlijk in een Aziatisch land, door iemand in elkaar zijn gezet.

In heel Iran vond ik slechts één supermarkt, zeer ruim gesorteerd en met een vrijwel westers prijsniveau. Meestal is boodschappen doen een gang langs een aantal winkels, waarvan bakker (opvallend dungezaaid, gezien de rol die brood in iedere maaltijd speelt), slager en groentenman de meest belangrijke zijn. Wie op zoek is naar huisraad belandt in straten waar zich meubelwinkel na meubelwinkel, of pannenspecialist na pannenspecialist bevindt. Omdat wij inmiddels bazarmoe zijn proberen we dergelijke straten te vermijden, maar een stad als Shiraz – hoe modern ook – wekt soms de indruk niets meer te zijn dan een aaneenschakeling van winkelstraten met nuttige waar.

Wie er oog voor heeft ziet daar een scala aan mensen die ‘een vak’ verstaan. Om eens wat te noemen:

• In een ordinaire snackbar raken we aan de praat met een man met een aktetas. Na enige tijd blijkt hij edelsmid en komt een indrukwekkende map met zijn werk de tas uit. De filigranmotieven ontwerpt hij zelf, giet hij eerst in plastic en kan hij dan op verzoek in diverse vormen aan elkaar smelten tot kettingen, ringen en armbanden. Hij reist heel Iran door om zijn sieraden aan juweliers door te verkopen.
• Om de hoek van de straat in Shiraz waar de grote, rode kussens worden verkocht die in ieder huis op het Perzische tapijt liggen (en die in onze rug of die van de vader des huizes worden geschoven) doet de naaimachine nuttig fabricagewerk.
• In het centrum van woestijnstad Yazd – waar de muren van de huizen gemaakt zijn van modder met stro – gooien bouwvakkers natte prut tegen de muur bij wijze van onderhoud (wat uitstekend werkt; zelden zo’n oude stad zo goed behouden gezien).
• Het bakken van de hier bij iedere maaltijd gegeten platte broden is een gesmeerde samenwerking tussen bakkers: de een kneedt, de ander vormt, de derde bakt. Omdat het brood gloeiend heet uit de oven in de handen van de kopers wordt gelegd staat op straat vóór de bakker een droogrek-achtige constructie waar de broden op dienen te worden gegooid om wat af te koelen, waarna ze naar eigen voorkeur al dan niet gevouwen naar huis genomen kunnen worden.